Saçkıran Tedavisi İçin Uygulayabileceğiniz 5 Yöntem

Merhaba arkadaşlar, saçkıran ya da tıbbi tabiri ile Alopecia Areata, erkek tipi dökülme dediğimiz (Androgenetik Alopesiden) sonra en sık görülen saç dökülmesi tipidir. Çocuklar ve gençlerde daha sık görüldüğünü bilimsel araştırmalar yanı sıra muayene için gelen hastalardan da anlıyoruz. ABD’de yaklaşık 7 milyon insanın saçkıran olduğu bilinmektedir. Otoimmün hastalıklar arasında yer alan saçkıran, sadece saçlarda değil, vücudun her yerinde olabilir. Tedavisi mümkün bir hastalık olduğunu asla unutmamalısınız. Çözüm için bu uzun ve bir o kadarda faydalı yazıyı mutlaka okumanızı öneririm.

Aşağıda yer alan listede yazının genel kapsam başlıkları yer alıyor. Dilerseniz başlıklardan birine tıklayarak yazının ilgili kısmına gidebilir, dilerseniz sayfanın alt kısmından sorularınızı sorabilirsiniz. Hazırsanız yazımıza geçelim.

Saçkıran Nedir?

Yazının giriş kısmında sorunu özetledim. Şimdi dilerseniz biraz daha konunun detaylarına ineceğiz. Sorun her ne kadar saçkıran olarak geçse de, sadece saçlarla sınırlı kalmaz. Sakal, bıyık, kaş, kirpik gibi görünen alanlar yanı sıra vücudun tümünü etkileyebilir. Bu nedenle kendi içerisinde 3 gruba ayrılmaktadır. Hemen bu 3 grubun ne olduğuna bakalım.

Alopecia Areata

Saçlarda madeni para büyüklüğünde bir ya da birden fazla noktada ani dökülmeler olabilir. En sık görülen saçkıran şeklidir. Geri kalan diğer 2 tür nadir görülmektedir.

Alopecia Totalis

Bu sorunda ise saçların tümü dökülür. Örnek vermek gerekirse kemoterapi tedavisi gören kanser hastaları gibi hiçbir saç kalmaz.

Alopecia Universalis

Sorunun en ileri vakıası olup, sadece saçlarla sınırlı kalmadan sakal, bıyık, kaş, kirpik ve vücudunuzdaki kıllarında dökülmesine neden olabilir. Bu 3 form dışında aynı zamanda diffuse ve ophiasis alopecia areata şeklinde 2 tür daha bulunmaktadır. Saçkıran tipleri ile ilgili NAAF (Ulusal Alopecia Areata Vakfı) İnternet sitesinden (İngilizce) bilgi alabilirsiniz. https://www.naaf.org/alopecia-areata/types-of-alopecia-areata

Saçkıran kıl köklerine zarar vermez. Bu nedenle yaşadığınız sorun bir gün mutlaka ortadan kalkacaktır. Bunu bilerek yaşamalı ve bu sorundan dolayı stres yapmamalısınız. Çünkü sorunun ana nedeni zaten strestir.

Saçkıran Neden Olur?

Evet, arkadaşlar sorunun nedeni yazının giriş kısmında da belirtildiği gibi otoimmün bozukluktur. Yani bağışıklık sisteminde ortaya çıkan olumsuz bir durumdur. Otoimmün bozukluk sadece saçkırana neden olmaz. Amerikan Otoimmün İlişkili Hastalıklar Derneği (AARDA) 100’den fazla hastalığa neden olduğunu belirtmektedir. Otoimmün bozukluğu neden olduğu hastalıkları görmek için aşağıda yer alan (İngilizce) bağlantıda bulabilirsiniz. https://autoimmune.org/disease-information/

Bağışıklık Sistemi Bozukluğu, Yetmezliği, Aşırı Duyarlılığı

Öncelikle bağışıklık sistemi nedir, görevleri nelerdir? Bunu anlayarak devam edelim. Bağışıklık sisteminin yapısına baktığımızda vücudun savunma mekanizması demek doğru bir tabir olur. Çünkü başlıca görevi mikroplar ve yabancı maddelere karşı vücudu her zaman korumasıdır. Koruma yöntemi oluşturduğu antikor ve beyaz kan hücreleri (lökosit) ile tehlikeli gördüğü mikrop ve yabancı maddelere saldırması şeklinde olur.
Bağışıklık sistemi aynı zamanda tehdit oluşturan ya da oluşturmayan şeklinde geniş bir hafızaya sahiptir. Yapılan aşılar bu sisteme katkı sağlamak içindir. Aşı ile zayıflatılmış ya da etkisizleştirilmiş bakteri ve virüsler vücuda enjekte edilir. Amaç bağışıklık sisteminin bu bakteri ya da virüsü tanıması içindir. Bu tür bir bakteri ve virüs vücuda temas ettiğinde bağışıklık sistemi onu Lenfositler yardımıyla tanıyarak hemen onu vücuda zarar vermeden yok edecektir.
Bağışıklık sistemi aynı zamanda kendinden olan (vücudumuzun ana dokuları) ya da kendinden olmayan yabancı dokuları kolayca fark edebilir. Örnek vermek gerekirse başka bir insandan yapılan organ nakillerinde bağışıklık sistemi o organın yabancı olduğunu anlayacak ve maalesef ret edecektir. Bu durumun önüne geçmek için organ nakli yapılan hastalarda immunosupresant türü ilaçlar kullanmak gerekir. Aksi halde o organ maalesef immün sistem tarafından dışlanacaktır.
Normalde kendinden olan ya da olmayanı kolayca anlamasına karşın bazen hatalar ortaya çıkabilmektedir. Kendisinden olan organlar ve dokuları da yabancı madde sanabiliyor. İşte o sorunlardan biri de saçkıran problemidir. Vücuda ait olan kılları yabancı madde sanarak onlara savaş açabiliyor.
Sağlıklı bağışıklık sistemi hayatta kalmanız için önemlidir. Zayıflayan, baskılanan immün sistem sizi bakteriler, virüsler, parazitler ve daha fazlasına karşı korunmasız hale getirecektir.

Bağışıklık Sistemi Neden Bozulur?

Evet, arkadaşlar sorunun bozulmuş ya da hasar görmüş immün sistem olduğunu gördük, peki, immün sistem neden bozulur? Maalesef kesin nedeni bilinmemektedir. Fakat üzerinde durulan ortak teoriler bulunmaktadır. Bağışıklık sistemi bozukluğu 3 farklı grupta ele alınır. Bizde bunları ayırarak ele alacağız. Yaşadığınız Alopecia Areata sorunu bu 3 gruptan birine dahil olabilir.

İmmün Yetmezlikler

Sorun bazen bozukluktan öte yetersizlikten kaynaklanabilir. Bağışıklık sisteminin bir ya da birden fazla kısmı işlev görmemesi halidir. Bu soruna yetersiz ve sağlıksız beslenme, obezite, yaş, alkol ya da AIDS gibi bazı hastalıkların neden olduğu bildirilmiştir.

Otoimmünite

Saçkıran probleminin de en önemli nedeni olan otoimmünite immün sistemin tersine işleyişidir. Normalde yabancı maddelere saldırması gerekirken daha çok kendi öz dokularına savaş açmasıdır. Doktor Evren ALTINEL bu durumu “kardeşin kardeşe düşmanlığı” şeklinde belirtir.

Aşırı Duyarlılık

İmmün hastalıklardan biri de bağışıklık sisteminin aşırı duyarlılığı sonucu oluşur. Anaphylaxis (Anaflatik Şok) bu nedenle olmaktadır. Anaflatik şok ile ilgili detaylara referanslar kısmından ulaşabilirsiniz.

Stres / Ruhsal Problemler / Depresyon

Değerli arkadaşlar saçkıranın en önemli nedeni hiç şüphesiz stres olmaktadır. Çünkü ruh hali kişinin sağlığını da etkiler. Kronik stres altında olan insanlarda gama interferon üretimi neredeyse durma noktasına gelir. Bu nedenle stresli insanların bağışıklık sistemi zayıf olması beklenen bir sonuçtur. Amerikan Psikoloji Derneği (American Psychological Association) 1982 – 1992 yılları arasında yapılan bilimsel çalışma ile bunu kanıtlamıştır. Aşağıda yer alan bağlantıya (İngilizce) tıklayarak göz atabilirsiniz. https://www.apa.org/topics/stress/body
Bilimsel araştırmada üniversite öğrencileri kullanılmıştır. Öğrencilerin hazırlandıkları ve 3 gün sürecek olan sınav için stres yaptıkları ve bu durumun bağışıklık sistemini olumsuz etkilediği görülmüştür. Tabii ki tek sorun sınav stresi ya da gelecek kaygısı değildir. Araştırma sonucunda kişinin kendini yalnız hissetmesi, toplumdan kopuk olması da yine aşırı stres altında olduğunu göstermektedir.

Saçkıran Belirtileri Nelerdir?

Evet, arkadaşlar sorunun neden olduğunu da aktardıktan sonra şimdi belirtilere geçmek istiyorum. Gerçi saç dökülmesi ve tırnak problemleri dışında çok fazlla bulgusu yoktur.

Hızlı Saç Dökülmesi

En önemli bulgulardan biri aniden ortaya çıkan saç dökülmesidir. Diğer dökülmeler zamana yayılırken, Alopecia Areata probleminde dökülme çok hızlı sürede gerçekleşir. Bazen siz, bazen de çevrenizdeki insanlar sizde saçkıran olduğunu fark ederler. Dökülme öncesi belirti neredeyse yoktur. Fakat bazı kaynaklarda tırnak sağlığının dökülme öncesi bozulabildiği belirtilmektedir. Dökülmenin yoğunluğu yaşadığınız saçkıran türüne göre farklılık gösterebilir. Alopecia Areata saçta bir ya da birden fazla noktada madeni para büyüklüğünde dökülmelere neden olur. Alopecia Totalis ise saçlı derideki bütün kılların dökülmesi ile sonuçlar. Alopecia Universalis ise saç yanı sıra sakal, bıyık, kirpik ve kaşlarında tamamen dökülmesine neden olabilir.

Tırnak Sağlığının Bozulması

Evet, arkadaşlar saçkıran belirtilerinde dökülmeden sonra en dikkat çekici husus tırnak sağlığının bozulmasıdır. Parlaklığını kaybeder, beyaz lekeler oluşur. Aynı şekilde sertleşme fark edilir. Bu şikâyetler hem el hem de ayak tırnaklarında görülebilir. Aşağıda yer alan görsele baktığınızda ne demek istediğimi daha kolay anlayacaksınız.

Saçkıran Nasıl Geçer?

Evet, değerli arkadaşlar sorunun nasıl anlaşılacağına dair belirtileri de gördük, şimdi ise sorunun çözümüne yönelik bilgilere geçelim. Burada en önemli görevin kişiye düştüğünü belirtmek istiyorum. Çünkü saçkırana neden olabilecek etkenleri (yaşadığımız olayları, başımızdan geçenleri) hatırlamalısınız. Örnek: Sorun yaşamadan önce ciddi bir sınava hazırlanmış olabilirsiniz. Ya da çok sevdiğiniz bir insan vefat etmiş olabilir. Bunun gibi hayatınızı etkileyen olayları hatırlayarak başlayın.

Stresle Mücadele Etmeyi Öğrenmeliyiz

Şunu çok iyi biliyoruz ki saçkıran sorunun en önemli nedeni stres ve depresyondur. Günümüzde stressiz bir hayat maalesef mümkün değildir. Fakat stres ile mücadele etmeyi başarabiliriz. Bunu mutlaka başarmak zorundayız. Çünkü tedavinin en önemli aşaması bu olacaktır. Bunu başardığınızda çoğu zaman hiçbir ilaç kullanmaya gerek kalmadan saçkıran probleminden kurtulabilirsiniz. Bunun için size yardımcı olacağını düşündüğüm bazı kaynakları referanslar kısmında paylaşacağım. Stresle mücadeleyi ele alan bu kaynaklara mutlaka göz atmalısınız.

Dermatoloji Uzmanına Muayene Olabilirsiniz

İlk aşama olan sıkıntı ve stresle mücadeleyi öğrendiğinde ciddi anlamda yol almış olacaksınız. Örnek vermek gerekirse %30-35 oranında sorun kendi kendine düzelecektir. Tabii ki bu 1 yıl ya da daha uzun sürebilir. Bu süreyi beklemek yerine doktorlardan yardım alabilirsiniz. Bunun için dermatoloji uzmanından randevu almalısınız. Hastanelerde Deri ve Zührevi Hastalıkları bölümü şeklinde geçmektedir.

Saçkıran Tedavisi Nasıl Yapılır?

Yazının en önemli kısmı olan tedavi aşamasına gelmiş bulunuyoruz. Tedavi için gerek dermatoloji uzmanlarının önereceği ve uygulayacağı yöntemler, gerekse sizin evinizde kolayca uygulayabileceğiniz birçok çözüm önerisi bulunmaktadır. Bu sayfada tedavi yöntemleri kısa kısa aktarılacak olup, sitemizde ayrıca detaylı formlarını bulabilirsiniz. Tedavi yöntemi belirlenirken kişinin yaşına, saçkıran türüne ve dökülmenin yoğunluğuna bakılarak belirlenir. Aşağıda yer alan şemada belirttiğim hususu daha ayrıntılı bir şekilde görebilirsiniz.

Kortizon (Kortikosteroidler)

Evet, arkadaşlar saçkıran tedavisinde kullanılan ilaçları, maddeleri tanımaya başlayalım. İlk olarak kortizonlar (corticosteroids) ile başlamak istiyorum. Çünkü dermatoloji uzmanlarının en çok uyguladığı ve önerdiği yöntemlerden biridir. Kortizon içeren krem, losyon, iğne ya da ağızdan alınan formları bulunmaktadır. Bu nedenle 3 farklı uygulama türü vardır. Bunlar topikal, intralezyoner ve sistemiktir. Nasıl uygulandıklarına aşağıda başlıklar halinde bakalım.
Topikal: Losyon ve kortizon içeren kremlerden oluşur. Genelde kişi kendisi dökülme olan bölgeye sürerek uygular. Tabii ki mutlaka bir doktor önerisi ile kullanmak gerekir. Etkisi daha çok hafif vakıalarda görülür.
İntralezyoner: Bu uygulamada ise tedaviyi doktor kendisi gerçekleştirir. İnce uçlu bir iğne ile kortizon enjekte etmesi gerekir. Bunu seanslar halinde yapması gerekir. Çünkü uygulaması gereken belirli doz oranı bulunmaktadır. Doktorunuz sizi 20-30 gün aralıklarla uygulamaya çağırabilir. Yine aynı şekilde çok ilerlememiş vakıalarda etkilidir.
Sistemik: Daha şiddetli vakıalarda uygulanır. Bu sefer kortizon ağızdan ya da iğne ile yapılır. Çok uzun süre uygulanmaması önerilir. Tekrarlama riski ve kortizon yan etkilerine karşı dikkatli olmanız önerilir.

Minoksidil (Minoxidil)

Saçkıran tedavisinde kullanılan etken maddelerden biri de minoxidil diyebiliriz. Fakat şunu net bir şekilde bilmelisiniz ki tek başına yeterli değildir. Uzmanlar minoksidil + yanında kortizon tedavisi önermektedir. Burada amaç etkiyi artırmaktır. Minoksidil daha çok erkek tipi saç dökülmesi dediğimiz AGA (Androgenetik) dökülmelerde etkilidir. Tabii ki yan etkilerine karşı yine dikkat edilmesi gerekmektedir. Türkiye’de erkekler için %5 çocuklar ve kadınlar için %2 formu önerilmektedir. Topikal olarak kendiniz kolayca uygulayabilirsiniz.

İmmünoterapi

En sevdiğim bölüme geldiğimizi belirtmeliyim. Çünkü burada belirteceğim maddeler saçkıran tedavisinde daha fazla etkili olup, daha az yan etkisi ile dikkat çekmektedir. Bu uygulamada 3 farklı etken madde kullanılmaktadır. Bunlar Squarik Asit Di Butil Ester (SADBE), Diphenylcyclopropenone (DPCP) ve Dinitrochlorobenzene (DNCB) etkinliği kanıtlanmıştır. Bunlarda yine topikal olarak uygulanmaktadır.

SADBE Türkiye’de Satışı Yapılıyor

Belirtmiş olduğum maddeler genelde doktorlar tarafından uygulanır. Ya da tecrübeli eczacılar tarafından hazırlanır. SADBE’de durum biraz farklı diyebilirim. Çünkü Hair Pharma firması %0,1 ve %1 olmak üzere 2 farklı formunu hazırlayarak satışa sundu. Roll-on şeklindeki 8ml şişesinde satılmaktadır. Ürünün ana maddesi Squarik Asit Di Butil Ester olmasına karşın aynı zamanda kıl kökünü uyarması için Capsaicin eklenmiştir. Kullanımı oldukça basit olup, yapmanız gereken tek şey dökülme olan alanı ıslatacak kadar sürmektir. Doktorunuz farklı şekilde önermedi ise günde 2-3 defa kullanabilirsiniz. SADBE ile ilgili geniş çaplı bilgiye hazırladığımız sayfadan ulaşabilirsiniz.

Anthralin

Saçkıran tedavisinde kullanılan maddelerden biride Anthralin arkadaşlar, etkisi 1916 yılında keşfedilmiştir. Madde bir anlamda bitkisel diyebiliriz. Çünkü Güney Amerika’da yetişen Araroba ağacından elde edilmektedir. Çok güçlü bir irritan olduğu için mutlaka doktor önerisi ile kullanmalısınız.

Fotokemoterapi (PUVA)

Diğerleri kadar sık olmasa da önerilen tedavi yöntemlerinden biri de kısa adı PUVA olan (Psoralen plus ultraviolet A) uygulamasıdır. Lokal, sistemik ve kombinasyon şeklinde uygulanmaktadır. Ayrıntılı bilgiye yine sitemizde hazırladığımız sayfasından ulaşabilirsiniz.

Sarımsak (Bilimsel Değildir)

Türkiye’de uygulanışı yaygın yöntemlerden biri de sarımsaktır. Fakat bilimsel kaynakların hiç birinde bu yöntemi göremezsiniz. Çünkü tam anlamıyla etkisi yeterli değildir. Uygulanışı ortadan kesilen sarımsağın saç derisine sürmek şeklinde topikal olarak uygulanır. Bu işlem iridite ederek kısmen başarıya ulaşmasını sağlar. 3 Ay içerisinde herhangi bir etki görülmezse devam etmeye gerek yoktur.

Normal sarımsak dışında şampuan, losyon, özütü hiçbir işe yaramaz. Hatta bununla ilgili yapılan bilimsel çalışma başarısız sonuçlandığı için sonlandırılmıştır. Aşağıda yer alan bağlantıya tıkladığınızda bu çalışmanın raporuna ulaşabilirsiniz. Deneyecekseniz bile en azından bildiğimiz sarımsak ile yapmalısınız. https://clinicaltrials.gov/ct2/show/NCT02691117

Diğer Tedaviler

Değerli arkadaşlar yukarıda aktardığım kortizonlar, immünoterapiler, puva ya da anthralin en sık yapılan uygumalardır. Birde nadir göreceğiniz uygulamalar tedavi yöntemleri bulunmaktadır. Bunları isimleri olarak paylaşalım. Interferon, Siklosporin, Sulfosalazin, Takrolimus, Nikel ve izoprinozin, Dapson, Talidomid, Aromaterapi, Kriyoterapi, Akupunktur, Timektomi ve Lazer gibi uygulamalar bulunmaktadır.

Saçkıran Ne Kadar Sürede Geçer?

Yazının son başlığı olarak bu soruya yanıt vermek istiyorum. Değerli arkadaşlar gördüğünüz gibi birçok tedavi yöntemi bulunuyor. Her birinin etki mekanizması farklıdır. Bu nedenle uyguladığınız yönteme göre süre değişmektedir. Genel anlamda bilgi vermek gerekirse etki en erken 1-2 ay içerisinde ortaya çıkar. Sorunun tamamen ortadan kalkması 1 yılı geçebilir. Uyguladığınız tedavi 6 ay içerisinde herhangi bir etki etmemesi halinde ise başka bir uygulamaya geçmeniz gerekir.

Soru Sor

Değerli arkadaşlar dilerseniz aşağıda yer alan soru ve yorum formundan bize sorularınızı iletebilirsiniz.

American Academy of Dermatology – ALOPECIA AREATA: SIGNS AND SYMPTOMS – https://www.aad.org/public/diseases/hair-loss/insider/shedding#symptoms

Daniel Murrell, MD – How the immune system works – https://www.medicalnewstoday.com/articles/320101

Dr. Evren Altınel – Otoimmünite Nedir? – http://www.evrenaltinel.com/yazilar.php?yayin=11

Dr. Ayça Açıkalın Akpınar – Anaflaktik Şok – https://file.atuder.org.tr/_atuder.org/fileUpload/7SkauD3OGBs3.pdf

Kiecolt-Glaser, JK, Garner, W., Speicher, C., Penn, GM, Holliday, J. ve Glaser, R. (1984). Tıp öğrencilerinin psiko-sosyal immün yeterlilik düzenleyicileri. Psikosomatik Tıp , 46 (1), 7-14.

Familydoctor.org – Alopecia Areata (AA) – https://es.familydoctor.org/condicion/alopecia-areata/

Stresle başa çıkmada bireysel ve örgütsel stratejiler – İnayet Pehlivan – http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/40/491/5799.pdf

Stres Yönetimi – Nezahat Güçlü – Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi Cilt 21, Sayı 1 (2001) 91-109 – http://www.gefad.gazi.edu.tr/en/download/article-file/77499

ÇALIŞANLAR İÇİN VERİMLİLİK ANAHTARI:STRES YÖNETİMİ – Doç. Dr. M. Akif ÖZER – https://www.tuhis.org.tr/upload/dergi/1347534338.PDF

Saçkıran ve Tedavisi – Dr. Güneş Ertürk – https://www.guneserturk.com/sac-kiran-ve-tedavisi/

Topical Immunotherapy in Alopecia Areata Gurcharan Singh and MS Lavanya – https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3002409/

Alopesi Areatada Topikal Kortikosteroid Ve Topikal Anthralin Tedavisinin Etki Ve Yan Etkisinin Fototrikogram İle Takibi – Dr. Aydan Yazıcı – http://acikerisim.selcuk.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/123456789/9226/204154.pdf?sequence=1

23.09.2020 Tarihinde güncellenmiş olup, Op. Dr. Atilla KAYA tarafından kontrol edilmiştir.